Τι πραγματικά θα έπρεπε να προτείνει το ΠΕΣΔΑ Αττικής; Γιατί επανέρχεται μονοδιάστατα το θέμα χωροθέτησης ΧΥΤΥ στο Πολυδένδρι;

άρθρο του Γιώργου Χρ. Παναγόπουλου

 

Με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις με το ΠΕΣΔΑ Αττικής, και την εκ νέου  επιθυμία του ΕΔΣΝΑ (Εκτελεστικής Επιτροπής) για πιθανή επαναχωροθέτηση της ευρύτερης περιοχής του Πολυδενδρίου, έχω να κάνω τις εξής παρατηρήσεις:

1.) Η διαχείριση των Αστικών Απορριμμάτων, ξεκινά ουσιαστικά από τον τρόπο που ο καθένας από εμάς, διαχειρίζεται στην καθημερινότητα του, τα οικιακά του απόβλητα. Όσο ο καθένας από εμάς, δεν λειτουργεί με περιβαλλοντική συνείδηση και οι Δήμοι δεν προχωρούν να επιβάλλουν τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα, θα ψάχνουμε συνεχώς νέους χώρους ταφής απορριμμάτων, που κανείς (απολύτως δικαιολογημένα) δεν θέλει στην ευρύτερη περιοχή του.

Ποια είναι όμως η Ευρωπαϊκή Πρακτική και τι πρέπει να υιοθετήσουμε απ’ αυτή;

 2.) Καταρχήν ο διαχωρισμός των ανακυκλώσιμων υλικών θα έπρεπε να γίνονταν εντός του χώρου των κατοικιών, και έτσι να διαχωρίζονται τα οργανικά απόβλητα από τα ανόργανα (πλαστικά, γυαλί, μέταλλα) και τα στερεά τύπου χαρτιού, υλικών συσκευασίας, κ.α., ουσιαστικά όλα στην πηγή τους. Υπάρχουν μάλιστα Δήμοι στην Ευρώπη, που με την σωστή διαλογή στην πηγή  των επαναχρησιμοποιήσιμων προϊόντων και συστατικών και τον διαχωρισμό των ανακυκλώσιμων υλικών, τροφίμων και λοιπών αποβλήτων, έχουν καταφέρει να επιτύχουν ποσοστά ανακύκλωσης του 80 έως 90%.
Σε περιοχές όπως ο Δήμος του Ωρωπού, με κατοικίες που διαθέτουν κήπους, θα μπορούσε ο Δήμος να παραχωρεί ειδικούς κάδους στους ενδιαφερόμενους, (με την μορφή κινήτρου) και έτσι να επεξεργάζονται  τα οργανικά τους απορρίμματα με τη μέθοδο της «κομποστοποίησης». Μάλιστα ο Δήμος σε αυτούς τους Δημότες που διαχειρίζονται μ’ αυτόν τον τρόπο τα οργανικά οικιακά τους απορρίμματα, θα μπορούσε ανταποδοτικά να μειώνει τα επιβαλλόμενα Δημοτικά Τέλη, ενώ σε άλλους να τα αυξάνει. Αντίστοιχα τα τέλη τελικής διάθεσης, που πληρώνουν οι ΟΤΑ για τη χρήση των ΧΥΤΑ-ΧΥΤΥ (Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων – Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων) θα πρέπει άμεσα να συνδεθούν με τις ποσότητες που θάβει κάθε ΟΤΑ, ώστε να ισχύσει η αρχή «Ο Ρυπαίνων Πληρώνει» και να υπάρχουν και οικονομικά κίνητρα στους ΟΤΑ για να καταστούν υπεύθυνοι και ενεργοί στη μείωση των απορριμμάτων. Είναι απαραίτητη επίσης η ανάληψη νομοθετικών πρωτοβουλιών από την πολιτεία για τη μείωση της αχρείαστης συσκευασίας σε διάφορα καταναλωτικά αγαθά, η επανεξέταση του συνολικού παραγωγικού μοντέλου προϊόντων, καθώς και η υιοθέτηση από τους πολίτες οικολογικών καταναλωτικών τρόπων συμπεριφοράς και αγορών.       

Σε κάθε περίπτωση η διαχείριση των οικιακών απορριμμάτων είναι ευθύνη της κάθε μιας πόλης, (ομαδοποίηση απορριμμάτων μέχρι πληθυσμού 100.000 κατοίκων στις πυκνοδομημένες περιοχές και σε αυτοτελείς ενότητες όπως ο Δήμος Ωρωπού, λόγω έκτασης και αύξησης του πληθυσμού τους καλοκαιρινούς μήνες), και όχι να επιβάλλεται η διαχείριση σε επίπεδο Νομού, όταν μάλιστα ο Νομός Αττικής διαθέτει τον μισό πληθυσμό της Ελλάδας. Μάλιστα πιστεύω ότι ο τομέας της επαναχρησιμοποίησης, όπου εφαρμοστεί σωστά θα έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη της κάθε περιοχής, δίνοντας μεγάλες δυνατότητες απασχόλησης!.

3.) Τι κάνουν λοιπόν οι Σουηδοί, οι Αυστριακοί, οι Δανοί, Ισπανοί, Άγγλοι, Καναδοί,  και πολλές ακόμη προοδευμένες Κοινωνίες, που δίνουν απόλυτη προτεραιότητα στο περιβάλλον και οι πολίτες τους είναι υπεύθυνοι για την λύση του προβλήματος και δεν «ψάχνουν να μεταφέρουν» το πρόβλημά τους, στην διπλανή τους πόλη;

Μειώνουν συνεχώς τον όγκο των θαμμένων αποβλήτων τους, καταργούν τους χώρους ΧΥΤΑ και ΧΥΤΥ, προωθώντας την ανακύκλωση που μόνο για την Σουηδία το 2007, έφτασε το 36%, ενώ για την κομποστοποίηση το 12% και για την ενεργειακή αξιοποίηση με 46%, φτάνοντας στο απόλυτο νούμερο του 94%, επεξεργασίας των οικιακών αποβλήτων τους. Ουσιαστικά οι Σουηδοί μηδένισαν για το 2007, την απόρριψη των οικιακών αποβλήτων!!!.

Στην Ευρώπη εδώ και καιρό αναπτύσσεται το ‘κίνημα’ ZERO WASTE, δηλαδή αυτό που θέλει να «οδηγήσει» την οικογένεια και το κάθε άτομο ξεχωριστά, να διαχειρίζονται με τέτοιο τρόπο τα σκουπίδια του, που στην πράξη να απορρίπτει σχεδόν μηδενικά απορρίμματα.

Μπορεί ένα μέσο άτομο ή μια οικογένεια στην Ελλάδα να δημιουργήσουν πραγματικά Zero Waste; Η απάντηση είναι η εξής: Με την σωστή διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς στα σχολεία, με την διαπαιδαγώγηση της οικογένειας να κάνει προσεκτικά ψώνια, και να μάθει να χρησιμοποιεί στην πηγή τον διαχωρισμό των απορριμμάτων στο σπίτι, είναι δυνατόν να μειωθεί με μεγάλο ρυθμό η ποσότητα των υπολειμματικών αποβλήτων, όταν μάλιστα ο ίδιος ο Δήμος θα αποφάσιζε να επιβραβεύει αυτούς που θα έκαναν αυτή την σοβαρή προσπάθεια. Άμεσα λοιπόν θα μπορούσε να είχε ανακύκλωση σε επίπεδο κατοικίας σε χαρτόνι, μέταλλα, πλαστικά, γυαλί, λευκά είδη, ηλεκτρονικά είδη, υφάσματα, κλπ, τα οποία μπορούν με εύκολο τρόπο να επανεισαχθούν στον κύκλο παραγωγής, ενώ η ανακύκλωση θα μπορούσε να μεθοδευτεί και σε άλλες σημαντικές κατηγορίες υλικών (όπως τα επικίνδυνα οικιακά, αχρησιμοποίητα ή ληγμένα φάρμακα, ο ρουχισμός και τα υποδήματα, τα έπιπλα ή άλλα ογκώδη προϊόντα), για τις οποίες δεν υπάρχουν αντίστοιχα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης.

4.) Ερχόμαστε λοιπόν τώρα στην πραγματικότητα της Ελλάδας, και ιδιαίτερα στην πραγματικότητα της Αττικής.

Η Αθήνα, η Μεταμόρφωση, οι Αχαρνές, η Βούλα, ο Μαραθώνας, ο Διόνυσος και όλοι οι υπόλοιποι Δήμοι της Αττικής, θα μπορούσαν με την θεσμοθέτηση της διαλογής των απορριμμάτων στην πηγή,  να απομειώνουν ένα σημαντικό όγκο από τα απορριπτόμενα υπολείμματα, και στην συνέχεια με κατάλληλες μεθόδους και αντίστοιχες μονάδες να παράγουν π.χ. ενέργεια για να τροφοδοτήσουν τις κατοικίες του Λεκανοπεδίου με ηλεκτρισμό και με θέρμανση, όπως γίνεται εκτεταμένα στις χώρες που προαναφέραμε. Στην Γαλλία μάλιστα λειτουργούν 165 εργοστάσια αποτέφρωσης, και αξιοποιούν το 95% των αποτεφρωμένων αποβλήτων υπό μορφή ενέργειας, ενώ στην Δανία περίπου 30 τέτοια εργοστάσια,  τα οποία μετατρέπουν σε θερμότητα και ηλεκτρισμό τα απορρίμματα, τροφοδοτώντας με ενέργεια δεκάδες περιοχές της χώρας. Η ανάπτυξη αυτών των μονάδων στις Ευρωπαϊκές Χώρες έχει περιορίσει το ενεργειακό κόστος και την εξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο, ενώ χάρη σ' αυτές έχει μειωθεί δραστικά ο αριθμός των χωματερών.

Σημειώνεται ότι οι κάτοικοι δεν αντιδρούν στις εν λόγω μονάδες που είναι σχετικά καθαρές και συμβατές με τις αυστηρές Ευρωπαϊκές Νόρμες, και από την άλλη οι κάτοικοι των χωρών αυτών κερδίζουν ανταποδοτικά από το σημαντικά χαμηλό κόστος θέρμανσης και ηλεκτρισμού. Μάλιστα η Αρμόδιοι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμβουλεύουν σήμερα τα κράτη μέλη σε μεγάλο βαθμό που στηρίζονται σε χώρους υγειονομικής ταφής, (βλέπε Ελλάδα), να επικεντρώνονται στην χωριστή συλλογή στην πηγή, στην αύξηση της ικανότητας ανακύκλωσης και στην απομάκρυνση των βιολογικών αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής. Επιμένει ότι σε περίπτωση που τα εν λόγω κράτη μέλη επιθυμούν να αντλήσουν ενέργεια από τα απόβλητα, αυτό που σήμερα υποδεικνύεται και συνίσταται είναι η ενέργεια που παράγεται από την ανακύκλωση των βιολογικών αποβλήτων με την μέθοδο της αναερόβιας χώνευσης, μια μέθοδο παραγωγής ενέργειας κατ’ εξοχήν οικολογική.

Αντίθετα στην Αθήνα λειτουργεί ένα (1) ΧΥΤΑ, με ποσοστό Ανακύκλωσης μόλις το 24%, από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη,  ενώ το υπόλοιπο των απορριμμάτων καταλήγει σε υγειονομική ταφή, με ποσοστό που αποτελεί (μακράν), το μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Λειτουργούν μόλις 6 Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ). Λειτουργεί ένας αποτεφρωτήρας νοσοκομειακών αποβλήτων (ΧΥΤΑ Φυλής), μόλις μια μονάδα κομποστοποίησης (ΧΥΤΑ Φυλής), όταν στο  Άμστερνταμ και στην Ρώμη λειτουργούν 12 τέτοιες μονάδες…, ενώ στην Μαδρίτη 17 μονάδες και στο Λονδίνο 19 μονάδες κομποστοποίησης!!!

Κανένας Αρμόδιος Φορέας ουσιαστικά μέχρι σήμερα δεν ενδιαφέρθηκε για την εφαρμογή μιας προωθημένης οικολογικής διαχείρισης για τα οικιακά σκουπίδια, αλλά μόνο με την λογική: NIBY ‘’Not In My Back Yard’’ (δηλαδή όχι απορρίμματα στην αυλή μου), το πρόβλημα να «πάει» στους όμορους Δήμους και η διαχείριση να «πάει» στα οργανωμένα συμφέροντα, δημιουργώντας εμπόδια για την αυτοδιαχείριση των απορριμμάτων από τους ίδιους τους Δήμους.

4.) Η προσπάθεια της Κεντρικής Διοίκησης το 2003 να προτείνει ξανά ΧΥΤΑ στο Πολυδένδρι συγκεκριμένα στην θέση «Τρύπες», πλησίον της σημερινής προτεινόμενης θέσης,  απέτυχε από την συντονισμένη αντίδραση μερίδας Βουλευτών, της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής, των Προέδρων των Κοινοτήτων και των Φορέων της ευρύτερης περιοχής, που ένωσαν δυνάμεις και με οργανωμένες αγωνιστικές κινητοποιήσεις τους, απέτρεψαν την εντελώς ακατάλληλη θέση….

5.) Ποια Πρόταση θα μπορούσε να υιοθετήσει ο Δήμος Ωρωπού, για την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων του;

5.1.) Διαδημοτικά Κέντρα Ανακύκλωσης, σε ένα ή δύο σημεία του Δήμου Ωρωπού. Τα Κέντρα Ανακύκλωσης (ΚΑ) θα αποτελέσουν βασικό άξονα για την εναλλακτική διαχείριση των αστικών αποβλήτων, των κατοίκων της περιοχής του Ωρωπού. Θα είναι τα Κέντρα χώροι προσωρινής αποθήκευσης και ταξινόμησης όλων των υλικών μέχρι τη μεταφορά τους, για τελική διαχείριση ή ανακύκλωση. Κάθε Κέντρο Ανακύκλωσης μπορεί να έχει έκταση 1-2 στρέμματα, και θα μπορεί να βρίσκεται ακόμη και κοντά στον αστικό χώρο και να διαθέτει αποθηκευτικούς χώρους (κυρίως κοντέϊνερ) για όλα τα εν δυνάμει διαχειρίσιμα υλικά, όπως συσκευασίες, ΑΗΗΕ (ηλεκτρικά-ηλεκτρονικά απόβλητα), ΑΕΚΚ (μπάζα), κλαδέματα, ρουχισμός – υποδήματα, ελαστικά, επικίνδυνα οικιακά απόβλητα, έπιπλα, ογκώδη κ.α.

5.2.) Δημιουργία μονάδων κομποστοποίησης – Η κομποστοποίηση θα πρέπει να αποτελέσει την κύρια επιλογή όχι μόνο των Δήμων αλλά και της Πολιτείας για τη διαχείριση των οικιακών οργανικών υπολειμμάτων και των «πράσινων» υλικών των ΟΤΑ (κλαδέματα), αξιοποιώντας ένα Δημοτικό Σταθμό Μεταφόρτωσης, για τη μεταφορά των οργανικών. Έτσι με την δημιουργία δύο – τριών μικρών μονάδων, επειδή οι μικρές μονάδες μπορούν να εξυπηρετούν μικρούς ή απομακρυσμένους οικισμούς. Η τεχνολογία που μπορεί να επιλεγεί θα πρέπει να περιλαμβάνει προδιαλογή των υλικών και κομποστοποίηση του οργανικού κλάσματος α) με ανοικτές αερόβιες μονάδες, β) με κλειστές αερόβιες μονάδες, ή ακόμη και γ) με κλειστές αναερόβιες μονάδες. Η επιλογή της κομποστοποίησης με κλειστές αναερόβιες μονάδες μπορεί να παράγει και ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα. Το παραγόμενο κομπόστ επίσης αποτελεί πολύτιμο εδαφοβελτιωτικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση διαβρωμένων δασικών εκτάσεων, τη συντήρηση πάρκων και αλσών στις πόλεις, την ανάπλαση εγκαταλειμμένων λατομείων και βέβαια τον εμπλουτισμό των αγροτικών καλλιεργειών. Ειδικά μάλιστα για τα ελληνικά εδάφη που είναι φτωχά σε οργανικά, το κομπόστ θα μπορούσε να τα ενισχύσει σημαντικά.

(συνεχίζεται με δεύτερο άρθρο: τα όπλα απέναντι στον σχεδιασμό ΧΥΤΥ στο Πολυδένδρι)