Γνωμοδότηση της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ωρωπού για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του Επιχειρηματικού Πάρκου Εξυγίανσης Οινοφύτων: Απόπειρα θεσμικής κατοχύρωσης της ρυπαίνουσας βιομηχανίας και διαιώνισης της ασυδοσίας στην λειτουργία τους.

Άμεση γειτνίαση του Βιομηχανικού Πάρκου με τις παράκτιες περιοχές, τον Ασωπό και τον Ν Ευβοϊκό

    

Υποβλήθηκε την 29.05.24 η γνωμοδότηση της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ωρωπού, στο πλαίσιο της υποχρεωτικής δημόσιας διαβούλευσης επί  της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), προκειμένου να αδειοδοτηθεί η λειτουργία του Επιχειρηματικού Πάρκου Εξυγίανσης.

Η Ομοσπονδία Συλλόγων Ωρωπού σε κάθε περίπτωση δεν θα μπορούσε να είναι αντίθετη με οποιαδήποτε προσπάθεια ουσιαστικής περιβαλλοντικής εξυγίανσης της ευρύτερης περιοχής και σε καίρια μέτρα διασφάλισης της δημόσιας υγείας. Αλλά οι προβλέψεις της εν λόγω Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ούτε κατ΄ ελάχιστο δεν  τεκμηριώνουν ότι πρόκειται περί αυτού.

Όπως προκύπτει μάλιστα από το περιεχόμενο της υπό διαβούλευση ΜΠΕ, πρόκειται για απόπειρα θεσμικής κατοχύρωσης της υπάρχουσας ρυπαίνουσας βιομηχανίας και αλόγιστης επέκτασής της, περί της διαιώνισης και επίτασης της απαράδεκτης κατάστασης χωρίς να δίδεται προτεραιότητα τόσο στην άμεση περιβαλλοντική εξυγίανση της περιοχής ώστε να διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος και η δημόσια υγεία, αλλά και χωρίς να υπάρχει στον σχεδιασμό ένα σαφές, λειτουργικό και αποτελεσματικό σύστημα κατάλληλης επεξεργασίας των επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων που θα αποκλείσουν κάθε ενδεχόμενο συνεχιζόμενης ανεξέλεγκτης βιομηχανικής ρύπανσης στην ευρύτερη περιοχή.

Συγκεκριμένα η διαφωνία και η αρνητική γνωμοδότηση της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ωρωπού, Ο.Σ.Ω., επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του Επιχειρηματικού Πάρκου Εξυγίανσης Οινοφύτων, (ΜΠΕ ΕΠΕ), προκύπτει από την προσεκτική εξέταση/ανάλυση της εν λόγω μελέτης και αφού διαπιστώθηκαν σημαντικές και σοβαρές αποκλίσεις από τον κρίσιμο περιβαλλοντικό σκοπό του λεγόμενου Επιχειρηματικού Πάρκου Εξυγίανσης, (Ε.Π.), και συγκεκριμένα για τα παρακάτω:

 

1.)  Η Μελέτη δεν προσδιορίζει με σαφήνεια τις κρίσιμες περιβαλλοντικές παραμέτρους του συνολικού σχεδιασμού, σύμφωνα με το μέγεθος και την επικινδυνότητα των ήδη εγκατεστημένων αλλά και των νέων βιομηχανικών χρήσεων εντός του Ε.Π. καθώς και τις σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την λειτουργία τους, τους δεσμευτικούς περιβαλλοντικούς όρους ανά περιοχή κινδύνου συμπεριλαμβανομένων των μέτρων αποτροπής και διαχείρισής τους, (πχ. κατά τη φάση λειτουργίας δεν προβλέπεται σύστημα μέτρησης των παραγόμενων αέριων ρύπων καθώς και δεν προβλέπεται τρόπος διαχείρισης για τα στερεά απόβλητα που θα παράγονται εντός του ΕΠΕ Οινοφύτων), ενώ από την ανάλυση της Μελέτης είναι αδύνατος ο εντοπισμός των θεμάτων τα οποία αποτελούν και θα συνεχίσουν να αποτελούν τα κρίσιμα ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, τόσο κατά την κατασκευή του Επιχειρηματικού Πάρκου, το οποίο στο σύνολό του βρίσκεται εντός της υδρογεωλογικής λεκάνης του Ασωπού ποταμού, όσο και κυρίως κατά τη λειτουργία του. Αγνοεί παντελώς και δεν εξετάζει συγκεκριμένα μέτρα άμεσης παρέμβασης για τον Ασωπό,  ο οποίος έχει ήδη σοβαρά ρυπανθεί από χιλιάδες βιομηχανικούς ρύπους, (συμπεράσματα από την πρόσφατη μελέτη του Τμήματος αναλυτικής Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, 2019-2020),  όπως η άμεση απορρύπανσή του, με τη λήψη όλων των κατάλληλων μέτρων.

Ουσιαστικά είναι αδύνατη η πραγματοποίηση  ουσιαστικής δημόσιας διαβούλευσης με το κοινό και τους ενδιαφερόμενους πολίτες, αφού η Μελέτη δεν έχει ικανοποιήσει στοιχειωδώς τα προαναφερόμενα, μέρος των οποίων προβλέπεται και στις με αρ 1543/2008 και 3943/2015 Αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας.

                                        Γενική Διάταξη του έργου

2.)  Περιέργως η Μελέτη αγνοεί πλήρως την ευρύτερη περιοχή που χρήζει άμεσης περιβαλλοντικής εξυγίανσης όσον αφορά το έδαφος, τα υπόγεια και επιφανειακά και θαλάσσια νερά, η οποία σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες έχει εντοπιστεί και είναι η ευρύτερη περιοχή Οινοφύτων – Σχηματαρίου, αλλά και οι κατάντη περιοχές του Δήμου Ωρωπού που βρίσκεται και διέρχεται ο βασικός άξονας απορροής του Ασωπού Ποταμού έως τις εκβολές του και η θάλασσα του Ν Ευβοϊκού, ταυτίζοντας η Μελέτη λανθασμένα, τα όρια της περιοχής που χρήζει περιβαλλοντικής εξυγίανσης με τα όρια του ιδρυόμενου Επιχειρηματικού Πάρκου, μετακυλώντας με αυτήν  την επιλογή της, την βαρύτητα του σχεδιασμού αποκλειστικά στην ενίσχυση, επέκταση και βιωσιμότητα της βιομηχανικής δραστηριότητας της ζώνης των Οινοφύτων, αδιαφορώντας πλήρως για το περιβαλλοντικό αποτύπωμά του στην ευρύτερη περιοχή.

3.)  Η Μελέτη χωρίς να αξιολογεί την φέρουσα ικανότητα της περιοχής η οποία από πολλές επιστημονικές μελέτες θεωρείται ότι πλέον έχει κορεσθεί περιβαλλοντικά από την εντατική και ρυπογόνα βιομηχανική δραστηριότητα, χωρίς να κάνει την καταγραφή – αποτύπωση και αξιολόγηση της περιβαλλοντικής ζημιάς,  έχει συμπεριλάβει στα όρια του Επιχειρηματικού Πάρκου, επιπλέον της υφιστάμενης βιομηχανικής ζώνης των 6.000 στρεμμάτων περίπου, ακόμη τα εξής: α)1020 αδόμητα τεμάχια γης μέσου εμβαδού 5 στρεμμάτων, β) έκταση 530 στρ. που βρίσκεται εντός της προστατευόμενης κρίσιμης  Ζώνης Β1 του αρχαιολογικού χώρου Τανάγρας καθώς και γ) 458 στρέμματα Γεωργικής Γης χαρακτηρισμένης ως Υψηλής Παραγωγικότητας, δημιουργώντας έτσι 105 πολεοδομικά οικοδομικά τετράγωνα, συνολικής έκτασης για βιομηχανική εκμετάλλευση 9.100 τετραγωνικών μέτρων με ποσοστό κάλυψης επί του συνολικού εμβαδού του Πάρκου να φτάνει στο 80,19% (...!!!).

 

έλεγχος στο Δέλτα Ασωπού 2019-20

 

Λαμβάνοντας υπόψη αυτά που ήδη έχουν αναφερθεί, δεν φαίνεται να εκπληρώνεται η ευθύνη δημιουργίας των προϋποθέσεων που εξασφαλίζουν την ορθή χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση της περιοχής εξυγίανσης, παράλληλα με τη προστασία του περιβάλλοντος.

Μάλιστα προκύπτει από την Μελέτη ότι γίνεται υπερεκμετάλλευση της γης εντός των ορίων του Πάρκου για βιομηχανική δραστηριότητα, αφήνοντας ελάχιστο ποσοστό γης για άλλες αναγκαίες χρήσεις όπως κοινόχρηστοι χώροι, περιφερειακοί οδοί, χώροι για στάθμευση, χώροι πρασίνου, κοινωφελείς χώροι κ.α., και εν τέλει δημιουργείται το επιστημονικό και περιβαλλοντικό παράδοξο, η βιομηχανική ζώνη να έχει «καταπιεί» εξ ολοκλήρου τους οικισμούς των Οινοφύτων και της Οινόης, και να βρίσκεται σε άμεση επαφή με τον οικισμό του Σχηματαρίου, καθιστώντας τους ουσιαστικά μη βιώσιμους.

Και για αυτούς τους λόγους γίνεται ακόμη πιο σαφές ότι η χωροθέτηση και η λειτουργία του εν λόγω Ε.Π. δεν πρόκειται να επιφέρει καμία περιβαλλοντική εξυγίανση στην ευρύτερη περιοχή, αντίθετα όμως πρόκειται να την επιβαρύνει περεταίρω. Και ως εκ τούτου επιβάλλεται εντός των ορίων του Ε.Π. να μην συμπεριληφθούν: α) όλες τις εκτάσεις, στις οποίες δεν ευρίσκονται εγκατεστημένες βιομηχανίες ή άλλες δραστηριότητες (αδόμητες εκτάσεις), β) οποιοδήποτε τμήμα των ζωνών του αρχαιολογικού χώρου Τανάγρας, γ) οποιαδήποτε έκταση χαρακτηρισμένη ως γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, χρήση που είναι προφανώς ασύμβατη με τον χαρακτήρα του σκοπού και την αναγκαιότητα της εξυγίανσης.

 

η κατάσταση του Ασωπού αρχές του 2024

  4.)  Στην Μελέτη αναφέρεται ότι δεν εξετάστηκε «η κατασκευή ξεχωριστής μονάδας επεξεργασίας βαρέων μετάλλων», διότι όπως τονίζεται περιέργως, «σύμφωνα με τα στοιχεία των επιχειρήσεων δεν υπάρχει πρόβλημα τιμών στα βαρέα μέταλλα»(..!!!)

 

Όμως το σκεπτικό της με αρ 3943/2015 απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας, αναγνωρίζει  ως αναγκαίο μέτρο για το χρόνιο πρόβλημα της ουσιώδους διατάραξης του οικοσυστήματος του Ασωπού ποταμού καθώς και ως βασικό μέτρο αποκαταστάσεώς του, την δημιουργία και εγκατάσταση «Κεντρικής Μονάδας Επεξεργασίας Υγρών Βιομηχανικών Αποβλήτων».

 

Το ίδιο προέβλεπε και η κοινή συμφωνία προθέσεων που συνάφθηκε την 24.04.2017, μεταξύ Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, Δήμου Τανάγρας, Συνδέσμου Βιομηχανιών Στερεάς Ελλάδας και ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ, που συμφώνησαν μεταξύ άλλων για την ανάπτυξη και υλοποίηση του εν λόγω Επιχειρηματικού Πάρκου Εξυγίανσης Οινοφύτων, ότι: «σε ότι αφορά τα υγρά απόβλητα θα υιοθετηθούν ολοκληρωμένες λύσεις διαχείρισής τους που θα επιτρέπουν την επαναχρησιμοποίησή τους, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Η Κεντρική Μονάδα που θα κατασκευαστεί γι αυτόν τον σκοπό θα ενσωματώνει τις πλέον σύγχρονες τεχνολογικές εφαρμογές για την ασφαλή αποδοχή και επεξεργασία των υγρών βιομηχανικών αποβλήτων…. …Στην τελική φάση σχεδιασμού του συστήματος διαχείρισης των υγρών αποβλήτων θα εξεταστούν και λύσεις που θα αποκλείσουν κάθε ενδεχόμενο επιβάρυνσης του Ασωπού ως αποδέκτη, με την εφαρμογή των πλέον σύγχρονων επιστημονικών μεθοδολογιών και τεχνικών υποδομών που υιοθετούνται σε ανάλογες περιπτώσεις».

 

Καθώς τόσο η 1η αναθεώρηση των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων (ΣΔΛΑΠ) Ανατολικής Στερεάς, όσον και η προσφάτως εγκριθείσα 2η αναθεώρησή του, κρίνουν απαραίτητη τη λήψη συμπληρωματικών μέτρων για το υδατικό σύστημα του Ασωπού. Ειδικότερα επιβάλλουν την κατασκευή δύο μονάδων επεξεργασίας, μία για το χημικό και μία για το οργανικό φορτίο, λύση που προκρίθηκε για την ΛΑΠ Ασωπού, από τη μελέτη Σκοπιμότητας Κεντρικού Συστήματος Επεξεργασίας Βιομηχανικών Αποβλήτων (συμπληρωματικό μέτρο Μ07ΣΟ501).

 H εγκριθείσα 2η αναθεώρηση των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων ΣΔΛΑΠ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, καταγράφει/διαπιστώνει την κακή συνολική κατάσταση των υδατικών συστημάτων Ασωπός 1, Ασωπός Π1 και Ασωπός Π2, υποδεικνύοντας ως υπεύθυνη τη βιομηχανική δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει ότι σε βάθος δεκαετίας και πλέον, τα μέτρα που προβλέπονται στις ΚΥΑ 20488/2010, 106253/2010, 16825/2012, 100079/2015 και σε οποιοδήποτε άλλο νομοθέτημα αποδείχθηκαν ατελέσφορα. Επομένως, ενόψει και του γεγονότος ότι ο Ασωπός ποταμός και η θάλασσα του Ν Ευβοϊκού δέχονται  και τα υποτιθέμενα επεξεργασμένα αστικά λύματα του Δήμου Τανάγρας, το προέχον ζήτημα που έπρεπε να εξετασθεί από την εν λόγω Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, είναι η αποτροπή απόρριψης των επεξεργασμένων λυμάτων του Επιχειρηματικού Πάρκου στον Ασωπό, με την ολική επαναχρησιμοποίησή τους.

ο υδροβιότοπος συνέχεια του Δέλτα Ασωπού

Επίσης η Οδηγία 91/271/ΕΚ προβλέπει ότι τα επεξεργασμένα λύματα πρέπει να επαναχρησιμοποιούνται όταν είναι σκόπιμο και ότι ο τρόπος διάθεσης των λυμάτων πρέπει να μειώνει στο ελάχιστο τις αρνητικές επιδράσεις στο περιβάλλον (άρθρο 12). Στην περίπτωση του Ασωπού ποταμού, η σκοπιμότητα της επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων είναι αυτονόητη και προφανής, όπως επίσης αυτονόητο είναι και το ότι η παύση της απόρριψής τους στο ποτάμι θα συμβάλλει τα μέγιστα, αφενός στην αποκατάσταση του οικοσυστήματός του, αφετέρου στην εξυγίανση της θαλάσσιας περιοχής των εκβολών του, και ευρύτερα στην διαφύλαξη της ποιότητας των υδάτων του Ν Ευβοϊκού καθώς κατά κύριο λόγο αφορά ύδατα κολύμβησης.

 Η ΚΥΑ 145116/2011 εκλαμβάνει την επαναχρησιμοποίηση ως βασικό μέτρο για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και της ξηρασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και της επιδείνωσης του προβλήματος λόγω της κλιματικής αλλαγής και την ενθαρρύνει όχι μόνον για εμπλουτισμό υδροφορέων, αλλά και για άρδευση, για αστική και περιαστική χρήση και για βιομηχανική χρήση. Μάλιστα η  εγκύκλιος 145447/2011, που εκδόθηκε για την ορθή εφαρμογή της ανωτέρω ΚΥΑ διευκρινίζει ρητώς, ότι στη λεκάνη απορροής του Ασωπού επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση υγρών βιομηχανικών αποβλήτων για επιφανειακή άρδευση και για βιομηχανική χρήση.

Παρ΄όλα αυτά η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων α) από τη μία διατείνεται αορίστως, δίχως παράθεση συμπεράσματος, ότι εξετάσθηκε η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης μέρους μόνον των επεξεργασμένων αποβλήτων για την άρδευση του περιαστικού πρασίνου μόνον εντός του πάρκου και από την άλλη αναφέρει ότι «οι αρδευτικές ανάγκες του Πάρκου θα καλυφθούν από τις υφιστάμενες γεωτρήσεις που χωροθετούνται εντός του πάρκου», β) απέρριψε τη βιομηχανική επαναχρησιμοποίηση των υγρών λυμάτων, επικαλούμενη ακατανόητα τεχνικοοικονομικά κριτήρια και προβάλλοντας το αίολο επιχείρημα, ότι «μέσω των απολογιστικών δελτίων δεν προέκυψε ενδιαφέρον από τις εγκατεστημένες επιχειρήσεις να χρησιμοποιήσουν τα επεξεργασμένα υγρά απόβλητα της Μονάδας Καθαρισμού Αποβλήτων», γ) παρέλειψε να εξετάσει την επαναχρησιμοποίηση για επιφανειακή άρδευση εκτός του πάρκου και για αστική και περιαστική χρήση, οι οποίες σημειωτέον περιλαμβάνουν ποικιλόμορφες εφαρμογές.

Ούτω πως η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων κατέληξε χωρίς στοιχειώδη τεκμηρίωση στο περιβαλλοντικά απαράδεκτο συμπέρασμα ότι «η διάθεση στον Ασωπό ποταμό υπήρξε μονοσήμαντη λύση για τη βιώσιμη ανάπτυξη του ΕΠΕ», ομολογώντας απροκάλυπτα ότι το κριτήριο της δεν είναι η αποκατάσταση του οικοσυστήματος του Ασωπού, αλλά τα επιχειρηματικά συμφέροντα.(…!!!)

 

   5.)  Τέλος απουσιάζει πλήρως από την Μελέτη η πρόβλεψη για την σύσταση και διαρκή λειτουργία ενός Εποπτικού Οργάνου που θα συγκροτείται από τους αρμόδιους δημόσιους φορείς, από επιστήμονες με κύρος και εμπειρία, με  την Τοπική Κοινωνία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση να έχουν λόγο και θέση στο Όργανο αυτό, όπως αυτό προϋπήρχε ως Όργανο Προστασίας Ασωπού, που θα πρέπει να αποκτήσει θεσμικά προσδιορισμένες αρμοδιότητες για την άσκηση έργου εποπτείας και αξιόπιστων ελέγχων στο σύνολο των περιβαλλοντικών όρων της Βιομηχανικής Περιοχής του ΕΠΕ και ιδίως στις υποδομές και τις διαδικασίες διαχείρισης των υγρών αποβλήτων και στη λειτουργία της Μονάδας Καθαρισμού των Βιομηχανικών Αποβλήτων.